Matthew 0.0:
Matthew 1.0:
1
Matthew 1.1: 1 Apǝlɑhɑm lʋlʋɣʋ tʋ ntɛ́ Tɑfiiti, Tɑfiiti lʋlʋɣʋ tʋ Yesu Kilisiti lʋlʋɣʋ looŋɑ ntɛ́ cǝnɛ. Matthew 1.2: 2 Apǝlɑhɑm lʋlɑ Ɩsɑɑkɑ, nɑ Ɩsɑɑkɑ nɑ́ɑ́ lʋlɩ Yɑkɔpʋ, nɑ Yɑkɔpʋ nɑ́ɑ́ lʋlɩ Yutɑ nɑ ɩ newɑɑ. Matthew 1.3: 3 Yutɑ nɑ́ lʋlɑ Fɑlɛsɩ nɑ Selɑ. Pɛlɛ pɑ too kɛlɛ Tɑmɑɑ. Fɑlɛsɩ nɑ́ lʋlɑ Hɛsǝlɔŋ, nɑ Hɛsǝlɔŋ nɑ́ɑ́ lʋlɩ Alɑm, Matthew 1.4: 4 nɑ Alɑm nɑ́ɑ́ lʋlɩ Aminɑtɑpɩ, nɑ Aminɑtɑpɩ nɑ́ɑ́ lʋlɩ Nɑɑsɔŋ, nɑ Nɑɑsɔŋ nɑ́ɑ́ lʋlɩ Sɑlǝmɑ. Matthew 1.5: 5 Sɑlǝmɑ nɑ́ lʋlɑ Poosi, Poosi too kɛlɛ Lɑhɑpɩ. Poosi nɑ́ lʋlɑ Opɛtɩ, Opɛtɩ too kɛlɛ Luuti. Opɛtɩ nɑ́ lʋlɑ Sesee, Matthew 1.6: 6 nɑ Sesee nɑ́ lʋlǝnɑ wulɑʋ sɔsɔ Tɑfiiti. Matthew 1.7: 7 Sɑlʋmɔŋ nɑ́ lʋlɑ Lʋpʋwɑm, nɑ Lʋpʋwɑm nɑ́ɑ́ lʋlɩ Apiyɑ, nɑ Apiyɑ nɑ́ɑ́ lʋlɩ Asɑfɩ, Matthew 1.8: 8 nɑ Asɑfɩ nɑ́ɑ́ lʋlɩ Yosɑfɑtɩ, nɑ Yosɑfɑtɩ nɑ́ɑ́ lʋlɩ Yolɑm, nɑ Yolɑm nɑ́ɑ́ lʋlɩ Osiyɑsɩ. Matthew 1.9: 9 Osiyɑsɩ nɑ́ lʋlɑ Yowɑtɑm, nɑ Yowɑtɑm nɑ́ɑ́ lʋlɩ Akɑsɩ, nɑ Akɑsɩ nɑ́ɑ́ lʋlɩ Ɩsekiyɑsɩ, Matthew 1.10: 10 nɑ Ɩsekiyɑsɩ nɑ́ɑ́ lʋlɩ Mɑnɑsee, nɑ Mɑnɑsee nɑ́ɑ́ lʋlɩ Amoŋ, nɑ Amoŋ nɑ́ɑ́ lʋlɩ Yosiyɑsɩ. Matthew 1.11: 11 Yosiyɑsɩ nɑ́ lʋlǝnɑ Cekoniyɑsɩ nɑ ɩ newɑɑ kɛ wɑɑtʋ wei pɑ kuu Ɩsɛɣɛlɩ nyǝ́mɑ nɑ pɑ́ ponɑ Pɑpiloni tɔ. Matthew 1.12: 12 Pɑ ponɑ Ɩsɛɣɛlɩ nyǝ́mɑ kɛ Pɑpiloni tǝnɑ, ɩlɛnɑ Cekoniyɑsɩ nɑ́ɑ́ lʋlɩ Selɑtǝyɛlɩ, nɑ Selɑtǝyɛlɩ nɑ́ɑ́ lʋlɩ Solopɑpɛɛlɩ, Matthew 1.13: 13 nɑ Solopɑpɛɛlɩ nɑ́ɑ́ lʋlɩ Apiyuti, nɑ Apiyuti nɑ́ɑ́ lʋlɩ Ɩliyɑkim, nɑ Ɩliyɑkim nɑ́ɑ́ lʋlɩ Asɔɔ. Matthew 1.14: 14 Asɔɔ nɑ́ lʋlɑ Sɑtɔkɩ, nɑ Sɑtɔkɩ nɑ́ɑ́ lʋlɩ Akim, nɑ Akim nɑ́ɑ́ lʋlɩ Ɩliyuti, Matthew 1.15: 15 nɑ Ɩliyuti nɑ́ɑ́ lʋlɩ Ɩlɑsɑɑ, nɑ Ɩlɑsɑɑ nɑ́ɑ́ lʋlɩ Mɑtɑŋ, nɑ Mɑtɑŋ nɑ́ɑ́ lʋlɩ Yɑkɔpʋ. Matthew 1.16: 16 Yɑkɔpʋ nɑ́ lʋlɑ Yosɛɛfʋ wei ɩ kɛ́ Mɑlɩ pɑɑlʋ tɔ, nɑ Mɑlɩ ɩnɩ ɩ lʋlǝnɑ Yesu wei pɑ yɑɑ sɩ Mesii tɔ. Matthew 1.17: 17 Ye mpʋ, ɩsɩɩ pɑ kɛɛsʋɣʋ sɩ ɩnɛ ɩ lʋlɑ ɩnɛ nɑ ɩnɛ ɩ́lɛ́ ɩ lʋlɩ ɩnɛ tɔ, pǝ kpɑɣɑʋ hɑtoo Apǝlɑhɑm hɑlǝnɑ pǝ́ tɑlɑ Tɑfiiti tɔ, lʋlʋɣʋ loosi kpɛntɑ nɑɑnʋwɑ nɑ liɣiti. Nɑ pǝ kpɑɣɑʋ Tɑfiiti hɑlǝnɑ pǝ́ tɑlɑ wɑɑtʋ wei pɑ kuu Ɩsɛɣɛlɩ nyǝ́mɑ nɑ pɑ ponɑ Pɑpiloni tɔ, lʋlʋɣʋ loosi wɛ nɑɑnʋwɑ nɑ liɣiti tɔtɔ. Nɑ lʋlʋɣʋ loosi nɑɑnʋwɑ nɑ liɣiti tɔtɔɣɔ pǝ kpɑɣɑʋ hɑtoo pɑ ponɑʋ Ɩsɛɣɛlɩ nyǝ́mɑ kɛ Pɑpiloni tɔ, hɑlǝnɑ pǝ́ sɩɩnɑ Mesii lʋlʋɣʋ. Matthew 1.18: 18 Ɩsǝnɑ pɑ lʋlɑ Yesu Kilisiti tɔɣɔlɔ. Ɩ too Mɑlɩ wei ɩ kɛ́ Yosɛɛfʋ ɑmʋsɑɣɑ tɔ, ɩ hɑɣɑ hɔɣɔ nɑ Feesuɣu Nɑŋŋtʋ tomɑ nɑ pǝ́cɔ́ ɩ́ sɑɑ. Matthew 1.19: 19 Ɩ pɑɑlʋ Yosɛɛfʋ kɑ kɛ́ yʋlʋ kʋpɑŋ kɛ́, ɩlɛ ɩ tɑɑ tisiɣi sɩ ɩ́ kuli Mɑlɩ wɑɑlɩ kɛ́ yǝlɑɑ sɑmɑɑ tɑɑ. Ɩlɛnɑ ɩ́ hʋʋ sɩ ɩ kɑ́ kisi-ɩ mukɑɣɑ tɛɛ. Matthew 1.20: 20 Ɩ hʋʋkɑɣɑ ɩ tɑɑ kɛ́ mpʋ, ɩlɛnɑ Tɑcɑɑ ɩsɔtɑɑ tillu kɔɔ ɩ kiŋ kɛ toosee tɑɑ, nɑ ɩ́ heeli-ɩ sɩ: Tɑfiiti lʋlʋɣʋ tʋ Yosɛɛfʋ, tɑɑ nyɑnɑ nyɑ́ ɑmʋsɑɣɑ Mɑlɩ kpɑɣɑʋ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, hɔɣɔ ŋkɑ ɩ hɑɣɑɑ tɔ, Feesuɣu Nɑŋŋtʋ kiŋ kɛ kɑ lɩɩnɑɑ. Matthew 1.21: 21 Ɩ kɑ́ lʋlɩ ɑpɑlʋ pǝyɑɣɑ, nɑ ń yɑɑ-kɛ sɩ Yesu. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, pǝyɑɣɑ ŋkɛ kɑɑ wɑɑsǝnɑ kɑ yǝlɑɑ kɛ pɑ ɩsɑɣɑtʋ tɑɑ. Matthew 1.22: 22 Pǝ tǝnɑɣɑ mpʋ pǝ lɑpɑ nɑ pǝ́cɔ́ tɔm nti Tɑcɑɑ kɑ yɔɣɔtǝnɑ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsʋlʋ nɔɣɔ tɔ tǝ́ lɑ́ tɑmpɑnɑ sɩ: Matthew 1.23: 23 Ɩ́ nyǝnɩ, pɛɛlɔ wei ɩ tɑ nyǝntɑ ɑpɑlʋ tɔ Matthew 1.24: 24 Yosɛɛfʋ femɑ, ɩlɛnɑ ɩ́ lɑ́ nti Tɑcɑɑ ɩsɔtɑɑ tillu kɑ heelɑ-ɩ tɔ. Ɩ kpɑɣɑ ɩ ɑmʋsɑɣɑ Mɑlɩ. Matthew 1.25: 25 Amɑ ɩ tɑ nyǝmɩ-ɩ hɑlǝnɑ ɩ́ tɛ pǝyɑɣɑ lʋlʋɣʋ. Nɑ Yosɛɛfʋ yɑɑ-kɛ sɩ Yesu. Matthew 2.0: 2 Matthew 2.2: 2 Nɑ pɑ́ pɔɔsɩ sɩ: Leɣe pǝyɑɣɑ ŋkɑ pɑ lʋlɑ nɔɔnɔɔ nɑ kɑ́ɑ́ lɑ Yutɑ nyǝ́mɑ wulɑʋ sɔsɔ tɔ kɑ wɛɛ? Tǝ nɑ kɑ ɩsɔtʋlʋŋɑ lɩɩ ilim tǝlɩɩlɛ kɛ́ nɑ tǝ́ kɔɔ sɩ tǝ sɛɛ-kɛ. Matthew 2.3: 3 Wulɑʋ Helɔtɩ nɩɩ mpʋ, ɩlɛnɑ pǝ́ pɛkǝlɩ-ɩ sɔsɔm. Pǝ pɛkǝlɑ Yosɑlɛm nyǝ́mɑ tǝnɑɣɑ mpʋ tɔtɔ. Matthew 2.4: 4 Ɩlɛnɑ ɩ́ koti kɔtǝlɑɑ sɔsɑɑ tǝnɑ, nɑ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ nɑ ɩ́ pɔɔsɩ-wɛɣɛ timpi pǝ wɛɛ sɩ pɑɑ lʋlɩ Mesii tɔ. Matthew 2.5: 5 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ cɔ-ɩ sɩ, Yutɑ Pɛtǝlɛhɛm kɛ́. Mpi tɔ, Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsǝlɑɑ ŋmɑɑwɑ sɩ: Matthew 2.6: 6 Yutɑ tɑɑ Pɛtǝlɛhɛm nyɑ́, Matthew 2.7: 7 Tǝnɑɣɑ Helɔtɩ yɑɑ nyǝntɑɑ mpɛɣɛ kpeeŋɑ nɑ ɩ́ pɔɔsɩ-wɛɣɛ pǝ tǝnɑ sɩ ɩ nyǝŋ wɑɑtʋ wei mɑɣɑmɑɣɑ ɩsɔtʋlʋŋɑ lɩɩwɑ tɔ. Matthew 2.8: 8 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ hʋlɑ-wɛɣɛ Pɛtǝlɛhɛm mpɑɑʋ nɑ ɩ́ heeli-wɛ sɩ: Ɩ́ polo nɑ ɩ́ pɛɛkɩ pǝyɑɣɑ ŋkɛɣɛ teu. Wɑɑtʋ wei ɩ́ nɑ-kɛ ɩ́ heeli-m nɑ mɑ mɑɣɑmɑɣɑ mɑ́ polo nɑ mɑ́ sɛɛ-kɛ. Matthew 2.9: 9 Nyǝntɑɑ tɛmɑ wulɑʋ tɔm ntǝɣɩ nɩɩʋ ɩlɛnɑ pɑ́ tɛɛ. Nɑ ɩsɔtʋlʋŋɑ ŋkɑ kɑɑ lɩɩwɑ ilim tǝlɩɩlɛ nɑ pɑ́ nɑ-kɛɣɛ mpʋ tɔ kɑ tɔŋɑɣɑ pɑ nɔɣɔ tɔɔ, hɑlǝnɑ kɑ́ tɑlɑ timpi pǝyɑɣɑ ŋkɛ kɑ wɛɛ tɔ, ɩlɛnɑ kɑ́ sǝŋ. Matthew 2.10: 10 Nyǝntɑɑ loosɑ ɩsɔtʋlʋŋɑ ŋkɛ, ɩlɛnɑ pɑ lɑŋɑ hʋlʋmɩ pǝ tɩɩ fɛɩ. Matthew 2.11: 11 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɑ sʋʋ tǝyɑɣɑ tɑɑ nɑ pɑ́ nɑ́ pǝyɑɣɑ nɑ kɑ too Mɑlɩ. Ɩlɛnɑ pɑ́ hǝntɩ ɑtɛ nɑ pɑ́ sɛɛ-kɛ. Nɑ pɑ́ hɛtɩ pɑ wontu nɑ pɑ́ hɑ-kɛɣɛ wʋlɑ nɑ tulɑɑlʋ kʋfǝɣǝtʋ nɑ tulɑɑlʋ miili. Matthew 2.12: 12 Pǝ wɑɑlɩ kɛ́ Ɩsɔ heelɑ nyǝntɑɑ mpɛɣɛ toosee tɑɑ sɩ pɑ́ tɑɑ mǝlɩ Helɔtɩ cɔlɔ. Ɩlɛnɑ pɑ́ cɔlɔ mpɑɑʋ nɑ pɑ́ kpe. Matthew 2.13: 13 Nyǝntɑɑ tɛɛwɑ ɩlɛnɑ Tɑcɑɑ ɩsɔtɑɑ tillu nɔɣɔlʋ ɩ́ kɔɔ Yosɛɛfʋ kiŋ kɛ toosee tɑɑ nɑ ɩ́ heeli-ɩ sɩ: Kʋlɩ nɑ ń kpɑɣɑ pǝyɑɣɑ nɑ kɑ too, nɑ ń se nɑ ń polo Icipiti, nɑ ń cɑɣɑ tǝnɑ. Hɑlǝnɑ wɑɑtʋ wei mɑɑ heeli-ŋ sɩ ń mǝlɩ tɔ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, Helɔtɩ kɑ́ pɛɛkɩ pǝyɑɣɑ ŋkɛ sɩ ɩ kʋɣʋ-kɛ. Matthew 2.14: 14 Tǝnɑɣɑ Yosɛɛfʋ kʋlɑɑ nɑ ɩ́ kpɑɣɑ pǝyɑɣɑ nɑ kɑ too, nɑ pɑ́ tɛɛ Icipiti kɛ ɑhoo ɑnɩ. Matthew 2.15: 15 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ cɑɣɑ tǝnɑ hɑlǝnɑ Helɔtɩ sɩ. Ɩlɛnɑ pǝ́ lɑ nti Tɑcɑɑ kɑ yɔɣɔtǝnɑ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsʋlʋ nɔɣɔ tɔ sɩ: Mɑ lǝsɑ mɑ pǝyɑɣɑ kɛ Icipiti. Matthew 2.16: 16 Helɔtɩ nɑwɑ sɩ nyǝntɑɑ puɣusɑ-ɩ, ɩlɛnɑ pǝ́ sɑlɩ-ɩ sɔsɔm. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ tilɑɑ sɩ pɑ́ kʋ Pɛtǝlɛhɛm ɩcɑtɛ nɑ ɑcɑlɛɛ nnɑ ɑ cɔɔnɑ-tɛ tɔ pǝ ɑpɑlʋpiyɑ tǝnɑ. Hɑlǝnɑ nsi sɩ pɩɩsɩ tɑlɑ nɑɑlɛ nɑɑlɛ tɔ, nɑ ɩ́ kɛɛsǝnɑ sɑɑ wei nyǝntɑɑ heelɑ-ɩ sɩ ɩsɔtʋlʋŋɑ lɩɩwɑ tɔ. Matthew 2.17: 17 Ḿpʋ́ɣʋ́ pǝ lɑpɑ ɩsɩɩ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsʋlʋ Selemii kɑ kpɑɑlɑɑ tɔ sɩ: Matthew 2.18: 18 Pɑ nɩɩwɑ kɑpukɑ kɛ Lɑmɑ. Matthew 2.19: 19 Helɔtɩ sǝm wɑɑlɩ Tɑcɑɑ ɩsɔtɑɑ tillu nɔɣɔlʋ kɔmɑ Yosɛɛfʋ kiŋ kɛ toosee tɑɑ kɛ Icipiti, Matthew 2.20: 20 nɑ ɩ́ heeli-ɩ sɩ: Kʋlɩ nɑ ń kpɑɣɑ pǝyɑɣɑ ŋkɛ nɑ kɑ too nɑ ɩ́ mǝlɩ Ɩsɛɣɛlɩ tɛtʋ tɑɑ. Mpɑ pɑ pɛɛkɑɣɑ sɩ pɑ́ kʋ pǝyɑɣɑ ŋkɛ tɔ pɑ sǝpɑ. Matthew 2.21: 21 Tǝnɑɣɑ Yosɛɛfʋ kʋlɑɑ nɑ ɩ́ kpɑɣɑ pǝyɑɣɑ nɑ kɑ too nɑ pɑ́ mǝlɩ Ɩsɛɣɛlɩ tɛtʋ tɑɑ. Matthew 2.22: 22 Amɑ Yosɛɛfʋ nɩɩwɑ sɩ Aɑselɑyusi tɔɣɔ kɑwulɑɣɑ kɛ Yutɑ kɛ ɩ cɑɑ Helɔtɩ lonte. Ɩlɛnɑ sɔɣɔntʋ kpɑ-ɩ nɑ tɛtʋ ntɩ tǝ tɑɑ pote. Ɩsɔ tɑsɑ-ɩ ḿpʋ́ɣʋ́ hʋlʋɣʋ kɛ ɩ toosee tɑɑ, ɩlɛnɑ ɩ́ lɔɣɔ ɩ tǝɣɩ Kɑlilee tɛtʋ tɑɑ, Matthew 2.23: 23 nɑ ɩ́ cɑɣɑ ɩcɑtɛ nte pɑ yɑɑ sɩ Nɑsɑlɛtɩ tɔ tǝ tɑɑ. Ḿpʋ́ɣʋ́ pǝ lɑpɑ ɩsɩɩ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsǝlɑɑ kɑ yɔɣɔtɑɑ tɔ sɩ: Pɑɑ yɑɑ-ɩ sɩ Nɑsɑlɛtɩ tʋ. Matthew 3.0: 3 Matthew 3.2: 2 Nɑ ɩ́ tɔŋ sɩ: Ɩ́ lɑɣɑsɩ tɔntɛ, ɩsɔtɑɑ Kɑwulɑɣɑ wʋsɑ kɔntɛ kɛ́. Matthew 3.3: 3 Yohɑɑnɩ tɔm kɛ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsʋlʋ Ɩsɑyii kɑ yɔɣɔtɑɣɑ sɑɑ wei ɩ yɔɣɔtɑɑ sɩ: Matthew 3.4: 4 Yohɑɑnɩ tɑkɑ yooyoonɑɑ hʋntʋ kunti, nɑ ɩ́ lǝlɑ tɔnʋɣʋ tɑmpɑlɑ kɛ ɩ tǝnɑɣɑ tɑɑ. Ɩ tɔɣɔnɑɣɑ ntɛ́ cǝlǝŋ nɑ tɑɑlɛ tɩɩŋ nim. Matthew 3.5: 5 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yosɑlɛm nyǝ́mɑ nɑ Yutɑ tɛtʋ tǝnɑ nyǝ́mɑ nɑ Yɑɑtɑnɩ nɔɣɔ tɛtʋ tǝnɑ nyǝ́mɑ sʋʋ pote kɛ ɩ kiŋ. Matthew 3.6: 6 Nɑ pɑ́ kuliɣi pɑ ɩsɑɣɑtʋ tɔɔ kɛ́ yǝlɑɑ tɑɑ, nɑ Yohɑɑnɩ sɔɔkɩ-wɛɣɛ Ɩsɔ lʋm kɛ Yɑɑtɑnɩ pɔɣɔ tɑɑ. Matthew 3.7: 7 Yohɑɑnɩ nɑwɑ Fɑlisɑnɑɑ pɑɣɑlɛ nɑ Sɑtusee nyǝ́mɑ pɑɣɑlɛ nɑ pɑ́ puki ɩ cɔlɔ sɩ ɩ́ sɔ-wɛɣɛ Ɩsɔ lʋm. Ɩlɛnɑ ɩ́ tɔ-wɛ sɩ: Akɑlɑ piyɑ mɛ, ɑwe kpɑɑlɑ-mɛ nɑ ɩ́ seeki Ɩsɔ pɑ́ɑ́nɑ́ nnɑ ɑ kɔŋ tɔ? Matthew 3.8: 8 Ɩ́ lɑ mpɑ pɑ yelɑ ɩsɑɣɑtʋ tɔ pɑ kʋlɑpǝlɛ. Matthew 3.9: 9 Ɩ́ tɑɑ tɛlǝsǝɣɩ lɔlɔ sɩ mǝ cɑɑ kɛlɛ Apǝlɑhɑm. Mɑ heeliɣi-mɛ sɩ ye pǝlɛ pǝ tɔɔ ɩlɛ, Ɩsɔ pǝsǝɣɩ nɑ ɩ́ lɑ́ nɑ pɛɛ ɑnɛ ɑ́ pǝsɩ Apǝlɑhɑm piyɑ. Matthew 3.10: 10 Pɑ tɛmɑ lɑɑlɛ tʋɣʋ kɛ tɩɩŋ sɩ pɑ huɣu-ɩ nɑ ɩ tɛɛ kɛ́ te. Tʋɣʋ ŋku kɩɩ lʋlǝɣɩ pee kʋpɑnɑ tɔ, pɑɑ hu-kʋ nɑ pɑ́ tʋ kɔkɔ. Matthew 3.11: 11 Mɑ ɩlɛ, lʋm kɛ mɑ sɔɔnɑ-mɛɣɛ Ɩsɔ lʋm sɩ pǝ́ hʋ́lɩ́ sɩ ɩ́ lɑɣɑsɑ tɔntɛ. Amɑ mɑ wɑɑlɩ wei ɩ kɔŋ tɔ, pʋntʋ kǝlɑ-m toŋ tǝcɑɣɑcɑɣɑ. Mɑ tɑ tɑlɑ mɑ́ hɩɩsɩ ɩ nɔɔhɛɛ tɑɑ ntɑŋkpɑlɑ mʋsʋɣʋ mɑɣɑmɑɣɑ. Ɩ́lɛ́ ɩ kɑ́ sɔ-mɛ nɑ Feesuɣu Nɑŋŋtʋ nɑ kɔkɔ. Matthew 3.12: 12 Ɩ tɔkɑ ɩ kʋfɑlʋɣʋ kɛ ɩ niŋ tɑɑ. Ɩ kɑ́ fɑlɑ pǝ tǝnɑ tǝcɑɣɑcɑɣɑ, nɑ ɩ́ suu pee kɛ ɩ kpou tɑɑ. Amɑ ɩ kɑ́ tʋ lɔɔtʋ kɛ kɔkɔ ŋkɑ kɑɑ teŋ tɔ kɑ tɑɑ. Matthew 3.13: 13 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu lɩɩnɑ Kɑlilee nɑ ɩ́ kɔɔ Yɑɑtɑnɩ kɛ Yohɑɑnɩ cɔlɔ sɩ Yohɑɑnɩ ɩ́ sɔ-ɩ Ɩsɔ lʋm. Matthew 3.14: 14 Amɑ Yohɑɑnɩ tɑ tisi. Hɑlǝnɑ ɩ́ tɔ sɩ: Pǝ nǝɣǝsǝnɑ ɩsɩɩ nɑ́ɑ́ sɔnɑ mɑ, nɑ ń mǝlɩ nɑ ń kɔŋ mɑ kiŋ nɑ? Matthew 3.15: 15 Tǝnɑɣɑ Yesu cɔ Yohɑɑnɩ sɩ: Yele nɑ pǝ́ lɑ́ mpʋ. Pǝ wɛɛ sɩ tǝ yoosi pǝ tǝnɑ mpi Ɩsɔ yɔɣɔtɑɑ sɩ tǝ́ lɑ tɔɣɔ. Matthew 3.16: 16 Pɑ tɛmɑ Yesu kɛ́ Ɩsɔ lʋm sɔʋ ɩlɛnɑ ɩ́ lɩɩ lʋm tɑɑ. Tǝnɑɣɑ ɩsɔtɔnʋɣʋ hɛtɑ kpɑkpɑɑ, nɑ Yesu nɑ́ Ɩsɔ Feesuɣu ɩsɩɩ ɑlukuku nɑ kʋ tiiki ɩ tɔɔ. Matthew 3.17: 17 Ɩlɛnɑ pɑ́ nɩɩ pǝ yɔɣɔtǝnɑ ɩsɔtɑɑ sɩ: Ɩnɛɣɛlɛ mɑ luɣu tɛɛ Pǝyɑɣɑ, mɑ lɑŋlɛ hɛɛnɑ-ɩ sɔsɔm. Matthew 4.0: 4 Matthew 4.2: 2 Yesu tɛmɑ nɔɣɔ hɔkʋɣʋ kɛ ilim nɑ ɑhoo kɛ kʋyɛɛŋ nɩɩlɛ. Ɩlɛnɑ nyɔɣɔsɩ kpɑ-ɩ. Matthew 4.3: 3 Ḿpʋ́ɣʋ́ Ɩlɔɣɔʋ kpǝntǝnɑ-ɩ nɑ ɩ́ tɔmɩ-ɩ sɩ: Ye n kɛ́ Ɩsɔ Pǝyɑɣɑ yɔɣɔtɩ nɑ pɛɛ ɑnɛ ɑ́ pǝsɩ tɔɣɔnɑɣɑ. Matthew 4.4: 4 Yesu cɔ-ɩ sɩ: Pɑ ŋmɑɑwɑ Ɩsɔ Tɔm tɑɑ sɩ pǝ tɑɣɑ tɔɣɔnɑɣɑ tike kɛ yʋlʋ kɑ́ hikinɑ weesuɣu. Amɑ tɔm tǝnɑ nti tǝ lɩɩkǝnɑ Ɩsɔ nɔɣɔ tɑɑ tɔ tǝ kiŋ tɔtɔɣɔ. Matthew 4.5: 5 Pǝlɛ pǝ wɑɑlɩ, Ɩlɔɣɔʋ ponɑ Yesu kɛ́ ɩcɑtɛ nɑŋŋ nyǝntɛ tɑɑ nɑ ɩ́ kpɑɑsɩ-ɩ Ɩsɔ tǝsɛɛlɛ comcom nɔɣɔ tɑɑ, Matthew 4.6: 6 nɑ ɩ́ tɔmɩ-ɩ sɩ: Matthew 4.7: 7 Amɑ Yesu cɔ-ɩ sɩ: Pɑ ŋmɑɑwɑ Ɩsɔ Tɔm tɑɑ tɔtɔ sɩ, n kɑɑ mɑɣɑsɩ nyɑ́ Cɑɑ Ɩsɔ sɩ n nɑɑ ɩ wɑɑlɩ. Matthew 4.8: 8 Ɩlɛnɑ Ɩlɔɣɔʋ tɑsɑ Yesu kɛ́ ponɑʋ kɛ pʋɣʋ ŋku kʋ kʋlɑ sɔsɔm tɔ kʋ tɔɔ nɑ ɩ́ hʋlɩ-ɩ ɑntulinyɑ kɑwulɑsɩ tǝnɑ nɑ sɩ teeli, Matthew 4.9: 9 nɑ ɩ́ tɔmɩ-ɩ sɩ: Ye n kɑ hǝntɩ-m ɑtɛ nɑ ń sɛɛ-m, mɑɑ hɑ-ŋ mpʋ ɩnɩ pǝ tǝnɑ. Matthew 4.10: 10 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ-ɩ sɩ: Sɑtɑnɩ, tɛɛ. Pɑ ŋmɑɑwɑ Ɩsɔ Tɔm tɑɑ sɩ, n kɑ́ sɛɛ nyɑ́ Cɑɑ Ɩsɔ, nɑ ɩ tike ɩ tǝmlɛ kɛ n kɑ́ lɑ. Matthew 4.11: 11 Tǝnɑɣɑ Ɩlɔɣɔʋ yelɑ Yesu. Ɩlɛnɑ ɩsɔtɑɑ tillɑɑ kɔɔ nɑ pɑ́ pɑɑsǝnɑ-ɩ. Matthew 4.12: 12 Yesu nɩɩwɑ sɩ pɑ tʋ Yohɑɑnɩ kɛ sɑlǝkɑ, ɩlɛnɑ ɩ́ tɛɛnɑ Kɑlilee. Matthew 4.13: 13 Ɩ yelɑ Nɑsɑlɛtɩ, ɩlɛnɑ ɩ́ polo nɑ ɩ́ cɑɣɑ Kɑpǝnɑhum. Ɩcɑtɛ nte tǝ wɛ Kɑlilee lʋm nɔɣɔ kɛ Sɑpulɔŋ nɑ Nɛfǝtɑli pɑ tɛtʋ tɑɑ tɔ. Matthew 4.14: 14 Ḿpʋ́ɣʋ́ pǝ lɑpɑ ɩsɩɩ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsʋlʋ Ɩsɑyii kɑ yɔɣɔtɑɑ tɔ sɩ: Matthew 4.15: 15 Sɑpulɔŋ tɛtʋ nɑ Nɛfǝtɑli tɛtʋ, Matthew 4.16: 16 Pǝ yǝlɑɑ mpɑ pɑ cɑɣɑ sǝkpɛtʋɣʋ tɑɑ tɔ, Matthew 4.17: 17 Pǝ kpɑɣɑʋ wɑɑtʋ ɩnɩ tɔ Yesu sʋʋ wɑɑsʋ lɑpʋ nɑ ɩ́ tɔŋ sɩ: Ɩ́ lɑɣɑsɩ tɔntɛ, ɩsɔtɑɑ Kɑwulɑɣɑ wʋsɑ kɔntɛ. Matthew 4.18: 18 Yesu tɔŋɑɣɑ Kɑlilee teŋku nɔɣɔ nɔɣɔ, ɩlɛnɑ ɩ́ nɑ́ tiinɑ kpɑlɑɑ kɛ nɑɑlɛ. Simɔŋ wei pɑ yɑɑ sɩ Piyɛɛ tɔ nɑ ɩ neu Antǝlɩɩ, nɑ pɑ́ tʋɣɩ puluɣu kɛ teŋku tɑɑ. Matthew 4.19: 19 Tǝnɑɣɑ Yesu tɔmɑ-wɛ sɩ: Ɩ́ kɔɔ nɑ mɑ́ lɑ-mɛ nɑ ɩ́ puuki yǝlɑɑ ɩsɩɩ ɩ́ puukuɣu tiinɑ tɔ. Matthew 4.20: 20 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɛlɛ pɑ yelɑ pɑ puluŋ nɑ pɑ́ tǝŋɩ-ɩ kpɑkpɑɑ. Matthew 4.21: 21 Ɩ tɑsɑ pote kɛ pǝcɔ, ɩlɛnɑ ɩ́ nɑ́ Sepetee pǝyɑlʋ Sɑɑkɩ nɑ ɩ neu Yohɑɑnɩ nɑ pɑ cɑɑ Sepetee pɑ wɛ kpɩɩlʋɣʋ tɑɑ nɑ pɑ́ tɑɣɑnǝɣɩ pɑ puluŋ. Tǝnɑɣɑ Yesu yɑɑ-wɛ, Matthew 4.22: 22 nɑ pɑ́ yele pɑ cɑɑ nɑ kpɩɩlʋɣʋ nɑ pɑ́ tǝŋɩ-ɩ kpɑkpɑɑ. Matthew 4.23: 23 Yesu cɔɔwɑ Kɑlilee tɛtʋ tǝnɑ nɑ ɩ́ sɛɣɛsɩ Yutɑ nyǝ́mɑ tǝkotilenɑɑ tɑɑ, nɑ ɩ́ kpɑɑlɩ Ɩsɔ Kɑwulɑɣɑ Lɑɑpɑɑlɩ Kʋpɑŋ. Nɑ ɩ́ wɑɑsǝɣɩ yǝlɑɑ tɑɑ kʋtɔntʋnɑɑ nɑ ɑcɑmɑɑ tǝnɑ. Matthew 4.24: 24 Ḿpʋ́ɣʋ́ yǝlɑɑ nɩɩ Yesu tɑŋ kɛ Silii tɛtʋ tǝnɑ tɑɑ. Nɑ pɑ́ kɔnɑ-ɩ yǝlɑɑ tǝnɑ mpɑ kʋtɔmǝŋ nɑ wʋsɑsɩ pɑɣɑlɛ tɔŋnɑ kʋnyɔŋ tʋɣʋ tɔ. Alɔɣɔhilɑɑ nɑ timle nyǝ́mɑ nɑ kʋtɔŋ kʋtʋʋlʋɣʋ nyǝ́mɑ, nɑ ɩ́ wɑɑsɩ-wɛ. Matthew 4.25: 25 Sɑmɑɑ sɔsɔ tǝŋɑɣɑ-ɩ kɛ́. Pɑ lɩɩnɑ Kɑlilee nɑ Acɑlɛɛ Nɑɑnʋwɑ tɛtʋ, nɑ Yosɑlɛm nɑ Yutɑ nɑ ɑcɑlɛɛ nnɑ ɑ wɛ Yɑɑtɑnɩ wɑɑlɩ tɔ. Matthew 5.0: 5 Matthew 5.2: 2 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ sʋʋ-wɛɣɛ sɛɣɛsʋɣʋ sɩ: Matthew 5.3: 3 Mpɑ pɑ fɛɩnɑ kɑlɑmpɑɑnɩ tɔ pɑ nɩɩ leleŋ kɛ́. Matthew 5.4: 4 Mpɑ pɑ wɛ lɑŋwɑkǝllɛ tɑɑ tɔ pɑ nɩɩ leleŋ kɛ́. Matthew 5.5: 5 Mpɑ pɑ wɛnɑ yʋlʋtʋ tɔ pɑ nɩɩ leleŋ kɛ́. Matthew 5.6: 6 Mpɑ pɑ nyɩɩlǝɣɩ sɔsɔm sɩ Matthew 5.7: 7 Mpɑ pɑ wɛnɑ lɛlɑɑ pǝtɔɔtǝlɛ tɔ Matthew 5.8: 8 Mpɑ pɑ lotu tɑɑ hʋwɛɛ tewɑ tɔ pɑ nɩɩ leleŋ kɛ́. Matthew 5.9: 9 Mpɑ pɑ tɔɣɔnǝɣɩ yoou kɛ lɛlɑɑ hɛkʋ tɔ Matthew 5.10: 10 Mpɑ pɑ lɑkɩ Ɩsɔ kʋcɑcɑɑm nɑ pɑ́ nɑɑsǝɣɩ-wɛɣɛ Matthew 5.11: 11 Pɑɑ yǝlɑɑ kɑ tʋʋkɩ-mɛ, yɑɑ pɑ nɑɑsǝɣɩ-mɛ, yɑɑ pɑɑ looli ɩsɑɣɑtʋ nɑ pɑ́ suu-mɛ, sɩ ɩ́ kɛ́ mɑ ɩfɑlɑɑ tɔ pǝ tɔɔ. Ɩ́ nɩɩ leleŋ kɛ́. Matthew 5.12: 12 Wɑɑtʋ ɩnɩ mǝ lɑŋɑ ɩ́ hɛɛ sɔsɔm, ɩ́ nɩɩ leleŋ kɛ́. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ tɔɔ, mǝ kɑsǝyɑɣɑ kɑ́ tɔɔ sɔsɔm kɛ ɩsɔtɑɑ kɛ́. Mpʋ ɩnɩ pǝ mɑɣɑmɑɣɑ kɛ pɑɑ nɑɑsɑ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsǝlɑɑ kʋpǝmɑ. Matthew 5.13: 13 Mɛɣɛlɛ ɑntulinyɑ tɔm. Amɑ ye tɔm mpɩ pǝ lɔŋ kɔmɑ nɑ ɩ́ sɩ́, pepeɣe pɑɑ lɑ nɑ pǝ́cɔ́ pǝ tɑsɑ lɔŋ lɑpʋ? Pǝ kɑɑ wɑɑsɩ pʋlʋ tɔtɔ ye pǝ tɑɣɑ lɔʋ nɑ yǝlɑɑ fɛlɩ nɔɔhɛɛ. Matthew 5.14: 14 Mɛɣɛlɛ ɑntulinyɑ kɔkɔ. Ɩcɑtɛ nte pɑ ŋmɑwɑ pʋɣʋ tɔɔ tɔ tǝ fɛɩ ŋmɛsʋɣʋ. Matthew 5.15: 15 Pɑɑ mʋsǝɣɩ fǝtǝlɑ nɑ pɑ́ pɑmɩ-ɩ tɔkʋ tɛɛ. Amɑ pɑ pusiɣi-ɩ timpi tɑɑ ɩ́ wɛɛ pɩɩ nɑɑ yǝlɑɑ tǝnɑɣɑ tǝyɑɣɑ tɑɑ tɔɣɔ. Matthew 5.16: 16 Mpʋ ɩnǝɣɩ mǝ kɔkɔ kɑ́ nɑɑkɩ teu kɛ yǝlɑɑ nɑ pǝ́cɔ́ pɑ́ nɑ́ mǝ tǝmɑ kʋpɑnɑ, nɑ pɑ́ sɑ́ mǝ Cɑɑ wei ɩ wɛ ɩsɔtɑɑ tɔ. Matthew 5.17: 17 Ɩ́ tɑɑ hʋʋ sɩ mɑ kɔmɑ sɩ mɑ kʋɣɩ Moisi kʋsǝsɩɩtʋ nɑ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛlǝsǝlɑɑ tɑkǝlɑsɩ. Mɑ tɑ kɔɔ kʋɣʋ. Amɑ mɑ kɔmɑ pǝ tɑmpɑnɑ hʋlʋɣʋ kɛ́. Matthew 5.18: 18 Tɑmpɑnɑ kɛ mɑ heeliɣi-mɛ yoo mɑɑ cɛsǝɣɩ, ye ɩsɔtɑɑ nɑ ɑtɛ pǝ wɛɛ, kʋsǝsɩɩtʋ tɑɑ pǝle kʋlʋmtǝlɛ titiliyɑ yɑɑ tǝ sukɑ wɛ ḿpʋ́ɣʋ́ pǝ kɑɑ sɑɑlɩ. Hɑlǝnɑ pǝ tǝnɑ pǝ́ kɔɔ nɑ pǝ́ yoosi nɑ pǝ́cɔ́. Matthew 5.19: 19 Pǝ tɔɔ kɛ́ wei ɩ́ tɑ tɔkɩ kʋsǝsɩɩtʋ tɑɑ sǝkpetu nɑ ɩ́ sɛɣɛsɩ lɛlɑɑ sɩ pɛlɛ pɑ́ tɑɑ tɔkɩ-tɩ tɔ, pɑɑ yɑɑ-ɩ ɩsɔtɑɑ kɑwulɑɣɑ tɑɑ sǝkpelu. Amɑ ye wei ɩ́ tɔkɑ tǝ tǝnɑ nɑ ɩ́ heeliɣi lɛlɑɑ sɩ pɑ́ lɑ mpʋ, pʋntʋ ntɛ́ sɔsɔ kɛ ɩsɔtɑɑ Kɑwulɑɣɑ tɑɑ. Matthew 5.20: 20 Mɑ heeliɣi-mɛ sɩ ye ɩ tɑ tǝŋ ɩsǝnɑ Ɩsɔ cɑɑ tɔ nɑ pǝ́ kǝlɩ ɩsɩɩ Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsǝlɑɑ nɑ Fɑlisɑnɑɑ pɑ tǝŋʋɣʋ tɔ, ɩ́ kɑɑ sʋʋ ɩsɔtɑɑ Kɑwulɑɣɑ tɑɑ. Matthew 5.21: 21 Ɩ́ nɩɩwɑ nti pɑ heelɑ mǝ lɔŋtɑɑ nyǝ́mɑ tɔ sɩ: N kɑɑ kʋ yʋlʋ. Ye wei ɩ́ kʋwɑ, pɑɑ ponɑ-ɩ hʋʋlɛ. Matthew 5.22: 22 Amɑ mɑ, mɑ heeliɣi-mɛ sɩ, wei ɩ́ tɔkɑ ɩ tɔɣɔntǝlɛ nɑ ɩ tɑɑ, pɑɑ ponɑ-ɩ hʋʋlɛ. Nɑ ye wei ɩ́ tʋʋwɑ ɩ tɔɣɔntǝlɛ sɩ: Kʋmɛlɛŋ, pɑɑ ponɑ-ɩ Kotuɣu sɔsɔɔʋ tɑɑ. Nɑ ye wei ɩ́ tɔmɑ ɩ tɔɣɔntǝlɛ sɩ: Pǝ lɑkɩ-ŋ kɛ́. Ɩ́ nǝɣǝsǝnɑ kɔkɔ ŋkɑ kɑ wɛ tǝnɑɑsǝlɛ sɔsɔɔlɛ tɑɑ tɔ kɑ tɑɑ sʋʋʋ. Matthew 5.23: 23 Ye n ponɑ nyɑ́ kʋhɑhɑm kɛ kɔtɑɣɑ tǝlɑtɛ, nɑ ń tɔɔsɩ sɩ nyɑ́ tɔɣɔntǝlɛ wɛnɑ-ŋ nɑtǝlɩ, Matthew 5.24: 24 sɩɩ nyɑ́ kʋhɑhɑm kɛ tǝkɔtǝlɛ tǝnɛ, nɑ ń polo nɑ nyɑ́ nɑ nyɑ́ tɔɣɔntǝlɛ ɩ́ tɑɣɑnɩ-tɩ. Ɩlɛnɑ ń mǝlɩ nɑ ń hɑ nyɑ́ kʋhɑhɑm mpɩ. Matthew 5.25: 25 Ye n wɑkǝlɑ nɔɣɔlʋ nɑ ɩ́ yɑɑ-ŋ nɔnɔɣɔ, lɑ kookɑlɩ nɑ nyɑ́ nɑ-ɩ ɩ́ tɑɣɑnɩ mǝ tɔm kɛ mpɑɑʋ tɑɑ nɑ ɩ́ tɑ tɑtɑ hʋʋlʋ kiŋ. Pǝ́ tɑɑ kɔɔ nɑ hʋʋlʋ nɑ́ɑ́ tʋ-ŋ toŋtʋnɑɑ niŋ tɑɑ nɑ pɛlɛ pɑ́ tǝkɩ-ŋ. Matthew 5.26: 26 Tɑmpɑnɑ kɛ mɑ heeliɣi-mɛ yoo mɑɑ cɛsǝɣɩ, n kɑ tɛm pǝ tǝnɑ mpi pɑ pɛlɑ-ŋ tɔɣɔ fɛlʋɣʋ pɑɑsi n kɑ lɩɩʋ tǝnɑ. Matthew 5.27: 27 Ɩ́ nɩɩwɑ ɩsǝnɑ pɑ yɔɣɔtɑɑ sɩ: N kɑɑ lɑ wɑsɑŋkɑlǝtʋ tɔ. Matthew 5.28: 28 Amɑ mɑ́ heeliɣi-mɛɣɛ tɑmpɑnɑ sɩ, ye wei ɩ́ nyǝnɑ lɛlʋ ɑlʋ nɑ ɩ́ nyɩɩlɩ-ɩ, ɩ tɛmɑ wɑsɑŋkɑlǝtʋ lɑpʋ kɛ ɩ nyɑmlɛ tɑɑ kɛ́. Matthew 5.29: 29 Ye nyɑ́ ntɔɣɔŋ ɩsǝlɛ kɑ́ hu-ŋ, lǝsɩ-tɛ nɑ ń lɔ-tɛɣɛ pooluŋ. Sɑnɑ ń lɑŋ nyɑ́ tɔnʋɣʋ tɔɔ kɛ́ pʋlʋ kʋlʋmǝm nɑ mpi pɑɑ pɛtɩ nyɑ́ tɔnʋɣʋ tǝnɑɣɑ tǝnɑɑsǝlɛ sɔsɔɔlɛ tɑɑ tɔ. Matthew 5.30: 30 Ye nyɑ́ niŋ ntɔɣɔŋ kɑ́ hu-ŋ, sɛtɩ-ɩ nɑ ń lɔ pooluŋ. Sɑnɑ ń lɑŋ nyɑ́ tɔnʋɣʋ tɔɔ kɛ́ pʋlʋ kʋlʋmǝm nɑ mpi pɑɑ pɛtɩ nyɑ́ tɔnʋɣʋ tǝnɑɣɑ tǝnɑɑsǝlɛ sɔsɔɔlɛ tɑɑ tɔ. Matthew 5.31: 31 Pɑ tɩɩ yɔɣɔtɑ mpʋ tɔtɔ sɩ: Ye yʋlʋ tɔɣɔnǝɣɩ ɩ ɑlʋ, ɩ́ ŋmɑɑ-ɩ kisuɣu tɑkǝlɑɣɑ. Matthew 5.32: 32 Amɑ mɑ́ kpɑɑlǝɣɩ-mɛ sɩ, ye yʋlʋ tɔɣɔnɑ ɩ ɑlʋ nɑ pǝ tɑ kɛ́ wɑsɑŋkɑlǝtʋ tɔɔ, ɩ ponɑ ɑlʋ ɩnǝɣɩ wɑsɑŋkɑlǝtʋ tɑɑ kɛ́. Ye ɩsɩɩ ɩ́lɛ́ ɩ tɑsɑ sɑɑʋ. Nɑ ye pɑ kisɑ ɑlʋ nɑ nɔɣɔlʋ nɑ́ɑ́ tǝŋ nɑ ɩ́ kpɑɣɑ-ɩ, pʋntʋ lɑpɑ wɑsɑŋkɑlǝtʋ kɛ́. Matthew 5.33: 33 Ɩ́ nɩɩ ɩsǝnɑ pɑ yɔɣɔtɑ tɑ cɑɑnɑɑ cɑɑnɑɑ tɔ sɩ: Ń tuuwɑ sɩ n kɑ́ lɑ mpi, n kɑɑ yele-wɩ. Amɑ n kɑ lɑ pǝ tǝnɑ mpi n yɔɣɔtǝnɑ tuunɑʋ kɛ Tɑcɑɑ ɩsɛntɑɑ tɔɣɔ. Matthew 5.34: 34 Amɑ mɑ́ heeliɣi-mɛ sɩ, ɩ tɑɑ tɩɩ tuunɑ pʋlʋɣʋ pɑɑ pǝcɔ. Pɑɑ ɩsɔtɑɑ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, Ɩsɔ kumte ntɛ́. Matthew 5.35: 35 Pɑɑ ɑtɛ. Pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, ɩ nɔɔhɛɛ tǝsɩɩlɛ ntɛ́. Pɑɑ Yosɑlɛm, pǝ tɑɣɑ pʋlʋ, Wulɑʋ sɔsɔ ɩcɑtɛ kɛ́. Matthew 5.36: 36 Tɑɑ tɩɩ tuunɑ nyɑ́ nyʋɣʋ tɔtɔ. Mpi tɔ, n kɑɑ pǝsɩ nɑ ń lɑ nɑ nyɑ́ nyʋɣʋ tɑɑ nyɔɔlɑɣɑ kʋlʋmɑɣɑ hʋlʋmɩ yɑɑ kɑ́ pili. Matthew 5.37: 37 Ye n kɑ́ tisi sɩ nn, n tisi nn. Ye ɑɑɩ kɛ́, n tisi sɩ ɑɑɩ. Nti yʋlʋ sɔɔsǝɣɩ tǝ tɔɔ tɔ tǝ lɩɩkǝnɑ Ɩlɔɣɔʋ kiŋ kɛ́. Matthew 5.38: 38 Ɩ́ nɩɩwɑ ɩsǝnɑ pɑɑ yɔɣɔtɑɑ sɩ: Ye wei ɩ́ yɔkɑ lɛlʋ ɩsǝlɛ, pɑɑ yɔkɩ ɩ nyǝntɛ, nɑ wei ɩ́ holɑ lɛlʋ kete, pɑɑ holi ɩ nyǝntɛ tɔ. Matthew 5.39: 39 Amɑ mɑ heeliɣi-mɛ sɩ, ɩ́ tɑɑ fɛlɩ ɩsɑɣɑtʋ kɛ ɩsɑɣɑtʋ. Ye nɔɣɔlʋ mɑpɑ nyɑ́ ntɔɣɔŋ lǝkpɑɣɑsɑɣɑ, kɛɛsɩ-ɩ lɛŋkɑ. Matthew 5.40: 40 Ye nɔɣɔlʋ ponɑ-ŋ tɔm hʋʋʋ sɩ ɩ lɛɛkǝɣɩ nyɑ́ cɑpɑ, tɛɛsɩ-ɩ nyɑ́ kpɑɩ kɛ cɛlʋɣʋ. Matthew 5.41: 41 Ye toŋ tʋ sʋkɑ-ŋ sǝɣǝlɑ nɑ tǝlɑsɩ sɩ ń tɔ ɩsɩɩ kilomɛɛtǝlɩ kʋlʋm, ɩlɛ n tɔ kilomɛɛtǝlǝnɑɑ nɑɑlɛ. Matthew 5.42: 42 Hɑ wei ɩ sǝlǝmǝɣɩ-ŋ tɔ. Tɑɑ pɛ wei ɩ cɑɑ ń kǝntɩ-ɩ tɔ. Matthew 5.43: